Felle strijd in wildplakwereld

In het NRC stond op 25 maart 2010 een interessant artikel over wildplakken onder de titel ‘Wat de dochter plakt, ruimt de moeder op’. De strijd tussen de voormalige wildplakker Bizon Buitenreclame en het wildplakbedrijf Reality Outdoor (waarin Bizon een belang heeft) is opgelaaid, met onder meer het ingooien van de ruiten bij het kantoor van Bizon. Kortom, alle reden voor NABB om wat dieper in de achtergronden en de problematiek van het wildplakken te duiken: wat is het, wie doen het en hoe kunnen gemeenten een schone openbare ruimte op de beste manier handhaven.

Bizon Buitenreclame

Een belangrijk deel van de business van Bizon Buitenreclame is afkomstig van contracten die ze gesloten hebben met de grote energiebedrijven (Nuon, Enexis). Op de energiehuisjes van deze bedrijven heeft Bizon Buitenreclame als enige partij in Nederland het recht verworven om frames te plaatsen (A0 en A1 formaat). Als het gemeentelijk reclamebeleid het toelaat, kan Bizon dan ook daadwerkelijk dit soort frames exploiteren. Vaak in ruil voor het weghalen van wildplak op deze energiehuisjes en andere geselecteerde objecten. Het is een publiek geheim dat Bizon in het verleden wild plakte, maar door de ontwikkeling van het bedrijf zijn ze een alternatief gaan bieden via de frames op de energiekasten. Hierdoor kon Bizon stoppen met hun activiteiten op het gebied van wildplak. Echter de erkenning van Bizon dat zij al jarenlang medeaandeelhouder zijn in het wildplakbedrijf Reality Outdoor is toch op zijn minst vreemd te noemen. Zoals in de kop van het NRC artikel staat: ‘gemeenten doen zaken met affiche-opruimer die vervuilt’ (althans hun dochteronderneming).
Bizon Buitenreclame heeft pas recent officieel toegegeven dat ze een belang hebben in Reality Outdoor (aldus directeur Hans Moerkerk). Volgens Bizon diende dat belang om grip te houden op de ondoorzichtige wereld van de wildplak. Een vreemde redenering, want de eigenaren van Bizon bleken in het verleden dus ook geld te verdienen aan het wildplakken en met een aandelenbelang is echte controle natuurlijk een gotspe. En nu wil Bizon af van het belang in Reality Outdoor, vermoedelijk omdat de banden met de wildplakwereld te gevaarlijk werden en de financiële rendementen minder zijn geworden. Bizon heeft nu een duidelijk statement neergelegd door alle banden die er waren met het ‘illegale’ circuit te verbreken – een goede zaak naar onze mening.
Het probleem tussen Bizon en Reality Outdoor
Mede-eigenaar en directeur van Reality Outdoor, Remko van der Klis, is in een zakelijk conflict verwikkeld met Bizon Buitenreclame. Bizon wil zijn aandelen verkopen aan een derde partij, maar Reality maakt daar bezwaar tegen. Het schijnt dat Bizon de gemeente Amsterdam een voorstel heeft gedaan om de gehele stad vrij te maken van wildplak, hetgeen natuurlijk de business van de wildplakkers zou schaden. Dat de wildplakwereld een schimmige is, werd duidelijk door het ingooien van de ruiten van het kantoor van Bizon en het op hun gebouwen spuiten van de naam van de Bizon directeur.

Reactie van Reality Outdoor
In een reactie naar NABB merkt directeur Remko van der Klis op dat Bizon inderdaad heeft aangegeven af te willen van hun 50% belang in Reality Outdoor. Van der Klis ontkent echter dat deze transactie al plaatsgevonden heeft, omdat partijen het absoluut niet eens zijn over de wijze van ontvlechting. Hij ontkent ook stellig op enigerlei wijze betrokken te zijn bij de vernielingen aan het pand van Bizon.
In tegenstelling tot wat Bizon beweert, is volgens Van der Klis de markt voor het wildplakken juist sterk gegroeid in de laatste jaren (van € 0,8 miljoen tot €2,0 miljoen dit jaar). Reality Outdoor is de grootste speler, maar er zijn daarnaast nog zeer veel kleinere exploitanten actief.
Wildplakken is illegaal zoals de naam al aangeeft. Last van gemeenten heeft hij nauwelijks; daar waar een gemeente de wildplak hard aanpakt, ontwijken ze deze. De belangrijkste concurrentie voor Reality Outdoor komt eigenlijk alleen van de andere wildplakbedrijven.
Wildplakken
Buitenreclame vindt haar oorsprong in het wildplakken; bedrijven zochten naar een manier om hun boodschap wereldkundig te maken en hingen posters op. Het grote voorbeeld van alle plakkers is Jean Claude Decaux, de oprichter van JCDecaux. Kort na de oorlog begon hij met het ophangen van handgeschreven posters voor de groentezaak van zijn ouders. Vele jaren later was JCDecaux de ‘uitvinder’ van de abri en het bedrijf is inmiddels het grootste buitenreclamebedrijf op het gebied van straatmeubilair. Onder druk van een overheid die regels ging opstellen voor buitenreclame ontstonden er vaste frames en formaten (abri, billboards) die een belangrijk medium zijn gaan vormen voor het adverterend bedrijfsleven. Door de verhoging van de kwaliteit zijn de kosten van de inschakeling van buitenreclame ook sterk toegenomen, waardoor ‘de onderkant’ van de markt gebruik moet maken van de goedkoopste vormen van reclame. Wildplakken is waarschijnlijk een van de meest goedkope vormen. Door de enorme druk op de standaard buitenreclamevormen zoekt het adverterend bedrijfsleven echter ook naar alternatieve media; guerrillamarketing is een mooie verzamelnaam hiervoor. Zo maken gerenommeerde adverteerders regelmatig gebruik van deze vorm, onder meer door viaducten vol te plakken of stickers op verkeersborden aan te brengen.
De veroorzaker: de adverteerder
In de problematiek van het wildplakken wordt ons inziens de veroorzaker te weinig in het geheel betrokken. Hetzelfde zien we met de aanpak van drugcriminaliteit in Mexico en Colombia. Als de vraag naar cocaïne in Amerika niet aangepakt wordt, hoe kan dan de productie ooit serieus aangepakt worden? Adverteerders willen attentiewaarde en schromen niet om daarvoor vele middelen in te zetten. Grote adverteerders (mede op advies van hun mediabureaus) maken helaas toch nog steeds gebruik van wildplak, een ontwikkeling die naar onze mening gestopt moet en kan worden.
Er is echter een categorie ‘adverteerders’ die lak zal hebben aan elke vorm van regelgeving. We moeten hierbij denken aan de organisatoren van bijvoorbeeld house-parties. De organisator valt lastig te traceren en de posters worden vaak buiten medeweten van de organisator opgehangen op illegale plekken. Direct wegspuiten van de posters door een extern bureau zal helpen de wildplak te verminderen. Of net als in Gent stickers over de gewraakte posters hangen met de boodschap ‘afgelast’ ☺. Het is natuurlijk wel de vraag of een gemeente op eenzelfde niveau moet gaan zitten als de wildplakker om zelf dan ook maar wild te gaan plakken?
De oplossing: handhaving
Gemeenten die het meest succesvol zijn in de bestrijding van wildplak maken over het algemeen gebruik van een scala van maatregelen. Ten eerste is er een helder reclamebeleid nodig dat voor iedereen duidelijk maakt welke vormen van buitenreclame wel en niet toegestaan zijn. Ten tweede kunnen gemeenten heldere afspraken maken met exploitanten van buitenreclame om in aanvulling op hun exploitatierecht ook (bepaalde vormen van) wildplak te verwijderen. Vaak wordt dat ondergebracht bij de exploitant van de driehoeksborden, die in de praktijk ook de meeste commerciële last hebben van het wildplakken. Soms ook (in aanvulling op het contract met de A0-exploitant) hebben gemeenten een afspraak met Bizon Buitenreclame voor exploitatie van de energiehuisjes en in ruil daarvoor houden ze een geselecteerd aantal objecten schoon. Ten derde zal de gemeente zelf ook heel duidelijk de handhaving moet uitvoeren; niet alleen regels vastleggen, maar ook daadwerkelijk tot actie overgaan. Dat kan door overtreders een boete op te leggen en ook door bepaalde gemeentelijke diensten de opdracht te geven de wildplak onmiddellijk te laten verwijderen. Ten vierde zal een gemeente ook vrij plakplaatsen ter beschikking moeten stellen om plakkers een alternatief te bieden. En – hoe ondankbaar ook – ook de vrije plakplaatsen trachten te onderhouden.
Als handhaving op een stringente manier plaatsvindt, zal het probleem van de wildplak automatisch minder worden.

Bronnen:
NABB
Bizon Buitenreclame
Reality Outdoor
Nieuwe Revue artikel (nr 41, 2009)
NRC